Laboratorijsko-medicinski inženjering

Tehničari medicinske i patološke laboratorije izvode kliničke testove na uzorcima tjelesnih tečnosti i tkiva u svrhu dobijanja podataka o zdravlju pacijenta ili uzroku smrti.

Zadaci uključuju:

• hemijska analiza tjelesnih tečnosti, uključujući i kičmenu, krv i urin, kako bi se ustanovilo prisustvo normalnih i nepravilnih komponenata;
• obavljanje, podešavanje i održavanje opreme korištene u kvantitativnoj i kvalitativnoj analizi, kao što su spektrofotometri, kalorimetri, fotometri i kompjuterski kontrolisana sredstva za analizu;
• unos podataka dobijenih analizom laboratorijskih testova i kliničkih rezultata u arhivske sisteme i saopštavanje rezultata medicinskim Stručnjacima i drugim zdravsrvenim radnicima;
• analiza uzoraka biološkog materijala za hemijski sadržaj ili reakciju;
• podešavanje, čišćenje i održavanje laboratorijske opreme;
• analiza laboratorijskih istraživanja u svrhu provjeravanja tačnosti rezultata;
• pravljenje i nadgledanje programa kako bi se osigurala tačnost laboratorijskih rezultata i razvoj, standardizacija, vrednovanje i izmjena postupaka, tehnika i testova korištenih u analizi uzoraka;
• nabavka uzoraka, njega, izolacija i identifikovanje mikroorganizama za analizu;
• ispitivanje ćelija sa promjenom boje kako bi se ustanovile abnormalnosti;
• vakcinisanje oplođenih jaja ili drugih bakterioloških medija sa organizmima.

Najopštije generičke kompetencije na nivou svakog od ciklusa obrazovanja, koje mora da posjeduje svaki svršeni student bez obzira na studijski program odn. ustanovu u kojoj je završio visokoškolsko obrazovanje, definisani su:

• Dablinskim deskriptorima (Dublin descriptors), koji predstavljaju skup kriterijuma o očekivanim postignućima i sposobnostima studenata za razlikovanje različitih ciklusa obrazovanja, koji su predloženi od Zajedničke inicijative o kvalitetu (Joint Quality Initiative – JQI), i koji su prihvaćeni kao osnova opisa svakog ciklusa obrazovanja na ministarskom sastanku u Bergenu maja 2005. godine.
• Opštim okvirom kvalifikacija u evropskom visokom obrazovanju (Framework for Qualifications of the European Higher Education – EQF for HE) koji je usvojen na ministarskom sastanku u Bergenu maja 2005. godine.

Ove kompetencije su kategorizovane kao instrumentalne, interpersonalne i sistemske:

• Instrumentalne kompetencije obuhvataju:
  • Kognitivne sposobnosti, razumjevanja i manipulacije idejama i mislima.
  • Metodološke sposobnosti komunikacije sa okolinom: organizovanje vremena i strategije učenja, donošenja odluka ili rješavanja problema.
  • Tehnološke sposobnosti vezane za korišćenje tehno-loških sredstava, računara i primjena vještine upravljanja informacijama.
  • Jezičke sposobnosti kao što su pisana i usmena komunikacija ili znanje stranih jezika.
• Interpersonalne kompetencije: Individualne sposobnosti koje obuhvataju sposobnost izraža-vanja svojih osjećanja, socijalne vještine kao što su inter-personalne vještine, rad u timovima, ili izražavanje društvene i etičke posvećenosti. Ove kompetencije omogućavaju procese društvene interakcije i saradnje.
• Sistemske kompetencije su one vještine i sposobnosti koje se odnose na cjelokupnesisteme. One predstavljaju kombinaciju razumjevanja, senzibiliteta i znanja pomoću čegaće osoba moći da sagleda u kakvom su odnosu pojedini dijelovi i na koji način činecelinu. U ove sposobnosti spadaju sposobnost planiranja promjena u cilju poboljšanjačitavih sistema i stvaranja novih sistema. Za sistemske kompetencije potrebno jeprethodno usvajanje instru-mentalnih i interpersonalnih kompetencija

Kvalifikacije koje predstavljaju uspješan završetak prvog ciklusa (180-240 ECTS bodova) dodjeljuju se studentima koji:

• pokažu znanje i razumijevanje u području studija, koje se nadovezuje na njihovo srednjoškolsko obrazovanje i koje je uobičajeno na nivou prvog ciklusa, uz podršku odgovarajućih resursa za učenje na visokoškolskom nivou (univerzitetskih udžbenika, informacionih i komunikacijskih tehnologija), koje uključuje i aspekte poznavanja naprednih dostignuća u datom području studija;
• mogu da primjene detaljno znanje i kritičko razumijevanje principa vezanih za dato područje studija/discipline na način koji pokazuje profesionalan pristup radu ili struci, te posjeduju kompetencije koje se obično iskazuju sposobnošću formiranja i potkrepljivanja mišljenja i stavova argumentima i sposobnošću rješavanja problema unutar datog područja studija;
• imaju sposobnost da prikupljaju i tumače relevantne podatke (unutar datog područja studija) na osnovu kojih donose sudove koji mogu da sadrže i razmišljanja o relevantnim društvenim naučnim ili etičkim pitanjima;
• mogu primijeniti osnovne metode sticanja znanja i aplikativna istraživanja u datoj disciplini, te su u stanju da odluče o tome koji pristup da upotrijebe za rješavanje datog problema, i svjesni su u kojoj mjeri je odabrani pristup primjeren rješavanju takvog problema;
• mogu iznositi i prenositi informacije, ideje, probleme i rješenja auditoriju koji je specijalizovan za dato područje izučavanja, ali i auditoriju koji nije specijalizovan, uz korištenje odgovarajućeg jezika (a tamo gdje je to primjereno, i jednog ili više stranih jezika) i uz korištenje komunikacijskih tehnologija;
• su izgradili vještine učenja neophodne za dalji studij, uz visok stepen autonomije i akademskih vještina i svojstava neophodnih za istraživački rad, shvatanje i procjenu novih informacija, koncepata i dokaza iz različitih izvora;
• posjeduju temelj za buduće samousmjeravanje i cjeloživotno učenje;
• su stekli interpersonalne vještine i vještine timskog rada, primjerene za zapošljavanje i/ili dalji studij.

Specifične kompetencije koje dobijaju studenti u programu Laboratorijsko-medicinski inženjering:

Studij laboratorijeske medicine podrazumijeva edukaciju zdravstvenog eksperta sa stručnim znanjem koje mu omogućava rad na složenim analitičkim postupcima u medicinsko-laboratorijskoj dijagnostici i analitici. Da bi ti ciljevi bili ostvarivi, inženjer laboratorijske medicine mora posjedovati psihofizičke osobine koje uključuju normalno psihičko i fizičko zdravlje, dobar vid i razlikovanje boja, preciznost i urednost u radu.

Budući da u svom radu dolaze u kontakt s bolesnim, traumatiziranim, nemoćnim, operiranim, i nekontaktibilnim osobama, posebno je naglašena karakteristika komunikativnosti i pozitivnog psihološkog pristupa pacijentu.

Preduslov za rad u laboratoriju bilo koje vrste su obavezno poznavanje stranog jezika (po mogućnosti engleskog), korištenje stručne literature, poznavanje rada na računaru, pridržavanje pravila medicinske etike, praćenje i napredovanje u struci, uključivanje u istraživačke aktivnosti i prijenos znanja na mlađe suradnike.

Po završetku studija diplomanti će imati usvojena znanja i vještine za obavljanje svih vrsta laboratorijske dijagnostike te će tako biti sposobni:

• raditi po načelima medicinske etike, poštujući međunarodne kodekse ponašanja u zdravstvu
• savladati preduslove rada u laboratoriju: organizacija u funkcioniranju laboratorija kao i povezanost sa ostalim odjelima,
• baratati sa stručnom terminologijom,
• poznavati hijerarhiju u zdravstvu, zakonske i druge propise i druga regulativna akta,
• obezbijediti čuvanje aparature,
• ostvariti uspješnu komunikacija sa osobljem, a posebno s pacijentima,
• izvršavanje svih poslova medicinsko-laboratorijskog inženjera u laboratorijskoj medicini kao i laboratorijske medicine kao djela sveukupne medicine.

Visoko tehnologizirana savremena medicina podrazumjeva timski rad različitih eksperata u kojem jednu od bitnih karika ima upravo laboratorijska medicina kao fundamentalna, polazna osnova u otkrivanju bolesti, liječenju i izlječenju bolesnika. Savremena medicina praktikuje novi pristup fenomenu zdravlja i zdravstvenoj politici kroz definiciju zdravlja Svjetske zdravstvene organizacije: “Zdravlje se stvara brigom za samog sebe i za druge, osposobljenošću da se odlučuje i da se kontrolišu životne okolnosti, te osiguranjem života u takvom društvu, koje će omogućiti svim svojim članovima da postignu zdravlje. ” (Ottawa, 1986.).

U tom kontekstu, prevenciji, dijagnostici i lječenju bitan doprinos daju inženjeri medicinsko laboratorijske dijagnostike. Svojim kvalitetno izvedenim i dobro interpretiranim pretragama pomoći će u stvaranju tačne slike stanja pojedinca što omogućuje pravilno, najčešće uspješno liječenje.

Da bi se postigli ovi ciljevi potrebno je educirati medicinsko-laboratorijskog inženjera prema programu redovnog studija u trajanju od najmanje tri godine, a podrazumijeva se prethodno dvanaestogodišnje obrazovanje.

Po završetku studija diplomant će biti pripremljen za obavaljanje poslova:

• oraganizacije uzimanja, transporta i pohrane biološkog materijala
• organizacije poslova iz područja redovnog radnog programa na analizama biološkog materijala, usmjeravanjem i kontrolom rada zdravstvenih tehničara i inženjera laboratorijske medicine
• održavanja i baždarenja nekih aparata uz primjenu principa kvalitete rada
• izvođenja složenih pretraga iz svih područja laoratorijske medicine sa znanjem rukovanja jednostavnim i složenim aparatima koji rade na principu spektrofotometrije, fluorimetrije, polarimetrije, nefelometrije, turbidimetrije, denzitometrije, atomske apsorpcione spektrofotometrije, plinske kromatografije, elektroforeze
• dokazivanja i određivanja supstrata, aktivnosti enzima, hormona, vitamina, lijekova
• izrade hemograma (KKS, RDW,MCV, MCH, MCHC), određivanje broja leukocita, retikulocita, DKS, trombocita, PDW, tromokrita, MPV, te ostalih citokemijsko-hematoloških pretraga, uključujući i koagulacijske i transfuziološke pretrage
• sterilan rad u specijalnim uslovima – strerilizacija, dekontaminacija
• izolacije i dokaza bakterija, virusa, parazita i gljiva u svim segmentima dijagnostike
• izrade histoloških, patohistoloških i citoloških preparata u svim njihovim fazama u svim vrstama laboratorija u medicini, i u srodnim naučnim disciplinama (veterina, biologija, farmaceutska industrija i sl.)

Iako je inženjer laboratorijske medicine član tima, on ipak mora biti sposoban raditi samostalno, u dežurstvima i smjenama, te potpuno kontrolisati kvalitetu svog rada.

Laboratorijsko-medicinski inženjeri su osposobljeni dza:

• hemijsku analizu tjelesnih tečnosti, uključujući i kičmenu, krv i urin, kako bi se ustanovilo prisustvo normalnih i nepravilnih komponenata;
• obavljanje, podešavanje i održavanje opreme korištene u kvantitativnoj i kvalitativnoj analizi, kao što su spektrofotometri, kalorimetri, fotometri i kompjuterski kontrolisana sredstva za analizu;
• unos podataka dobijenih analizom laboratorijskih testova i kliničkih rezultata u arhivske sisteme i saopštavanje rezultata medicinskim Stručnjacima i drugim zdravsrvenim radnicima;
• analizu uzoraka biološkog materijala za hemijski sadržaj ili reakciju;
• podešavanje, čišćenje i održavanje laboratorijske opreme;
• analizu laboratorijskih istraživanja u svrhu provjeravanja tačnosti rezultata;
• pravljenje i nadgledanje programa kako bi se osigurala tačnost laboratorijskih rezultata i razvoj, standardizacija, vrednovanje i izmjena postupaka, tehnika i testova korištenih u analizi uzoraka;
• nabavka uzoraka, njega, izolacija i identifikovanje mikroorganizama za analizu;
• ispitivanje ćelija sa promjenom boje kako bi se ustanovile abnormalnosti;
• vakcinisanje oplođenih jaja ili drugih bakterioloških medija sa organizmima.